पवित्र धार्मिक स्थल चारधाम यात्रामा घोडा खच्चरको मृत्यु भएपछि हलचल मच्चिएको थियो ।भारत, उत्तराखन्ड राज्यमा पर्ने नैनीताल उच्च अदालतले पनि यो विषयलाई गम्भीरताका साथ लिएको छ । अदालतले सरकारसँग जवाफ मागेको हो ।तर केदारनाथ यात्रामा वन्यजन्तु मरिरहे, मालिकको खल्ती भरियो ।

केदारनाथ यात्रामा ४६ दिनमा घोडा खच्चर मालिकले झण्डै ९० करोड रुपैयाँ कमाई गरेका छन् ।यति हुँदाहुँदै पनि यी आवाजविहीनहरूको पीडा कसैले सुन्न सकेन् । यात्रु र सामानहरू अमानवीय तरिकाले घोडा खच्चरमार्फत ओसारपसार गरिन्छ । दाना पानीको राम्रो व्यवस्था गरिन्न । खान दिइन्न । सोही कारण हालसम्म १७५ जनावरको मृत्यु भइसकेको छ ।

यस वर्ष गौरीकुण्डबाट केदारनाथका लागि ८ हजार ५१६ घोडा खच्चर दर्ता भएका थिए । ठूलो संख्यामा तीर्थयात्रीहरू घोडा र खच्चरमा चढेर १६ किलोमिटरको यो दुर्गम दूरी पार गर्छन् ।अहिलेसम्म २ लाख ६८ हजार ८५८ यात्रु घोडा र खच्चर चढेर केदारनाथ पुगेको सरकारी तथ्याङ्क रहेको छ । सोही संख्यामा मानिसहरु दर्शन गरेर फर्किएका छन् ।

यस अवधिमा ९० करोडको कारोबार भएको खुलेको छ । जिल्ला पञ्चायतले दर्ता शुल्कबापत ४६ लाख भन्दा धेरै रुपैयाँ पाए पनि यी वन्यजन्तुका लागि पैदल हिँड्ने सुविधा छैन ।रुटमा न तातो पानीको व्यवस्था छ, न त पशुपंक्षीका लागि आरामको व्यवस्था नै छ । केदारनाथको एक चक्कर मात्रै घोडा र खच्चर लैजानुपर्छ, तर बढी कमाउने दौडमा मालिकहरुले दुई–तीन चक्कर लगाइरहेका हुन्छन् । अर्कोतिर जनावरलाई पर्याप्त खाना र आराम पनि दिने गरिएको छैन् ।

यात्राको पहिलो दिनमै तीनवटा जनावर मरेँ । त्यसपछि पहिलो एक महिनासम्म दिनहुँजसो जनावरको मृत्यु भएका घटनाहरू आइरहेका छन् । प्रमुख भेटेरिनरी अधिकृत डा. आशिष रावतले हालसम्म १७५ घोडा र खच्चरको मृत्यु भएको बताए । पैदलयात्रु मार्गमा करेन्ट लागेर दुईवटा गाईवस्तुको पनि मृत्यु भएको थियो । त्यसपछि विभागले अनुगमनका लागि विशेष अनुसन्धान टोली गठन गर्यो । त्यस अवधिमा १९३० सञ्चालक र फेरीवालाको चलान काटियो ।

वर्षायाम सुरु भएसँगै यात्राको गति ठप्प हुँदा ७० प्रतिशत घोडा र खच्चर फिर्ता भएका छन् । प्रिपेड काउन्टरबाट प्राप्त जानकारी अनुसार हाल ३ हजार २ सय घोडा र खच्चर सञ्चालनमा छन् । तराईका घोडा र खच्चर फर्किएका छन् । केही समयअघि यात्रामा घोडा र खच्चरको मृत्यु भएपछि यो मुद्दा राजधानी दिल्लीमा पनि गुन्जिएको थियो ।पूर्व केन्द्रीय मन्त्री मेनका गान्धीले यात्रामा घोडा र खच्चरको मृत्यु भएको भन्दै चिन्ता व्यक्त गरेकी थिइन् । त्यसपछि प्रदेश सरकारले पहल गर्दै पैदलयात्रु मार्गमा निगरानी बढाएको छ ।

यससँगै विगतमा विधानसभाको बैठकमा घोडा र खच्चरको मृत्युलाई लिएर प्रतिपक्षले सरकारको आलोचना गरेको थियो । साथै यस विषयमा उच्च अदालतमा उजुरी पनि परेको छ ।पशुपालन मन्त्री सौरभ बहुगुणाले केदारनाथ यात्रामा घोडा र खच्चर सञ्चालनका लागि नयाँ योजनामा ​​काम भइरहेको बताएका छन् । वन्यजन्तुको स्वास्थ्य परीक्षणका लागि पहिलो दिनदेखि टोली खटाइनेछ ।

एक दिनमा, जनावरहरूले एक राउन्ड मात्र गराउन कडाई गरिनेछ, यसको लागि सञ्चालकहरूबाट शपथ पत्र लिइनेछ । घोडा र खच्चरका लागि पर्याप्त पोषणयुक्त चारा (खाना) को व्यवस्था गरिने मन्त्रीले जानकारी गराए ।चारधाम यात्रामा घोडा खच्चरको मृत्यु भएपछि पशु प्रेमी गौरी मौलेखीले घटनास्थलमा गएर सामाजिक सञ्जालमार्फत जनावरको अवस्था सार्वजनिक गरेकी थिइन् । त्यसपछि उनले जनहित याचिका दायर गरिन् । सोही क्रममा अदालतले यस विषयमा सरकारसँग जवाफ मागेको हो ।