एजेन्सी । ‘ब्ल्याक होल’ विश्वभरका वैज्ञानिकहरूको लागि जिज्ञासाको सबैभन्दा ठूलो केन्द्र हो । अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप सन् २०२१ मा प्रक्षेपण गरेको थियो । १०,००० करोड रुपैयाँको यो वेधशाला वैज्ञानिकहरूका लागि ‘ब्ल्याक होल’ पत्ता लगाउने प्रमुख माध्यम बनेको छ । अब खगोलविद्हरूको टोलीले अहिलेसम्म पत्ता लागेको सबैभन्दा टाढाको र सबैभन्दा पुरानो ब्ल्याक होल पत्ता लगाएको छ । यो जानकारी नेचर जर्नलमा प्रकाशित छ ।

यो ‘ब्ल्याक होल’ धेरै पुरानो ग्यालेक्सी जिएन–जेड ११ मा अवलोकन गरिएको छ, जुन १३.४ बिलियन प्रकाश वर्ष टाढा छ । यो ब्ल्याक होल सूर्यभन्दा करिब ६० लाख गुणा ठूलो छ र यसले आफ्नो वरपरको आकाश गंगामा रहेको सामग्री ५ गुणा छिटो खाइरहेको देखिन्छ ।

स्पेस.डट.कमको रिपोर्ट अनुसार क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयको भौतिक विज्ञान विभागका टोली नेता रोबर्टो मेलिनोले यस खोजलाई ब्ल्याक होल विज्ञानको लागि एक विशाल छलांगको रूपमा वर्णन गरेका छन् । उनले ब्रह्माण्डमा यति ठूलो ‘ब्ल्याक होल’ देख्नु एउटा सुरुवात भएको बताए । हामीले ‘ब्ल्याक होल’ को निर्माणको लागि अन्य कारणहरू के हुन सक्छ भनेर सोच्नु पर्छ ।

एउटा प्रश्न पनि उठ्छ कि विशाल ब्ल्याक होलहरूले आफ्नो वरपरको वस्तुलाई अझ छिटो खान्छ कि ? यस प्रश्नको उत्तर वैज्ञानिकहरूले अहिलेसम्म पाउन सकेका छैनन् । यस अवस्थामा अनुसन्धान टोलीले ‘ब्ल्याक होल’ को द्रुत फिडिंगको कारण यसको ग्यालेक्सी भएको महसुस गरेको छ किनभने ब्ल्याक होलले पदार्थलाई धेरै छिटो खपत गरिरहेको छ । यसले आकाशगंगाको विकासमा बाधा पु¥याउन सक्छ। रिपोर्टमा ‘ब्ल्याक होल’ लाई ग्लुटन भनिएको छ ।

ब्रह्माण्डको प्रारम्भिक युगमा कसरी सुपरमासिभ ब्ल्याक होलहरू सूर्यको द्रव्यमान भन्दा करोडौं गुणा बढ्यो भन्ने कुरा बुझ्न यो खोज एउटा ठूलो कदम हुन सक्छ । ‘ब्ल्याक होल’ हरू हाम्रो ब्रह्माण्डका ठाउँहरू हुन्, जहाँ भौतिक विज्ञानको कुनै नियमले काम गर्दैन । त्यहाँ केवल गुरुत्वाकर्षण र गाढा अन्धकार छ । ब्ल्याक होलको गुरुत्वाकर्षण यति शक्तिशाली हुन्छ कि प्रकाश पनि यसको प्रभावबाट बच्न सक्दैन । ‘ब्ल्याक होल’ भित्र जे जान्छ त्यो बाहिर आउन सक्दैन ।